گلیم باف ١١٠ ساله دارستانی ، سندی زنده برای ثبت جهانی گلیم

ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی در اولین روز بازدید خود از شهر سیرجان برای ارزیابی پرونده ثبت جهنی گلیم «شیریکی پیچ» با «ماه‌نسا شهسواری» که یکی از آخرین بازمانده‌های نسل قدیم گلیم‌بافی دارستان است و ١١٠ سال سن دارد، دیدار کردند.

برای مشاهده ویدئو بر روی عکس کلیک کنید

به گزارش ایسنا، «ماه‌نسا شهسواری» که قدیمی‌ترین فرد در نسل گلیم‌بافان در سیرجان استان کرمان است، درباره چگونگی بافت گلیم در زمان قدیم و زیر نور کم چراغ، توضیح‌هایی به این گروه از کارشناسان داد.

این بانو که حدود ١٠٠ سال است گلیم می‌بافد، ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی را با سخنانش شگفت‌زده کرد.

برنامه ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی صبح امروز (شنبه، ٣١ تیرماه) با تماشای یک فیلم مستند از گلیم سیرجان و تشریح اقدامات فرماندار کرمان و شهردار سیرجان درباره گلیم این شهر شروع شد.

غدا هیجاوی - رییس آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی - و کوین مورای - رئیس منطقه‌ای شورای جهانی صنایع دستی - از فروشگاه‌ها، کارگاه‌های گروهی و خانه‌های رنگ‌رزی، روستای دارستان که دهکده صنایع دستی نامیده شده است، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد و کارگاه‌های آموزشی هنرستان و کمیته امداد امام خمینی (ره) دیدن کردند.

قرار است ارزیابان در ادامه برنامه‌های خود از کارگاه‌های خانگی، بازارچه اختصاصی گلیم، نمایشگاه و موزه سیرجان نیز دیدن کنند و بعد از شرکت در نشستی خبری، به سمت شهر کرمان بروند.

استقبال مردم روستای دارستان و فعالیت زنان گلیم‌باف سیرجان، نظر ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی را جلب کرد.

گلیم‌های سوزنی سیرجان با رنگ‌های گیاهی به قیمت ٦٠٠ تا ٧٠٠ دلار به فروش می‌رسند و آلمان یکی از مشتریان این صنایع دستی ایران است.

به گفته بانوان گلیم‌باف روستای دارستان، صنعت گلیم‌بافی کرمان قدمتی ٤٠٠ ساله دارد و این هنر از مادران و زنان، نسل به نسل به آن‌ها منتقل شده است.

اصطلاح گلیم «شیریکی‌پیچ» از دو کلمه شیریکی و پیچ تشکیل شده که هر کدام دربر گیرنده استدلالی جداگانه است. نام «پیچ» از بافت پیچ‌گونه گلیم است و لفظ «شیریکی» نیز از مفهوم شریک و کار کردن دو یا چند بافنده در بافت یک گلیم است.

خبرگزاری ایسنا / 31 تیر 1396 /کد خبر: 96043118183

جشنوراه گلیم دارستان / استقبال از ارزیابان بین المللی صنایع دستی /عکاس: لاله خواجویی

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان گفت: روستای دارستان از توابع بخش گلستان سیرجان با جمعیت بیش از 250 خانوار و 200 کارگاه انفرادی فعال به‌صورت خانگی به‌عنوان کاندید برای دهکده جهانی صنایع‌دستی با محوریت دهکده جهانی گلیم معرفی شده است.

«غلامرضا فرخی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: ثبت ملی گلیم سیرجان از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طی یک نامه به استاندار ابلاغ شده است و کارهایی نیز در حیطه ثبت جهانی آن انجام شده است. 

وی با اشاره به اینکه در اواخر سال 94 پیشنهاد جهانی شدن شهرستان سیرجان به عنوان شهر جهانی گلیم از طرف کرمان به کشور پیشنهاد داده شد گفت: بعد از پیشنهاد درخواست‌های رسمی از طرف استاندار، مدیرکل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان، فرماندار و شهردار  شهرستان سیرجان به صورت دو زبانه تهیه و به سازمان میراث گردشگری کشور ارسال شد. 

وی افزود: در این خصوص کارگروهی به همت دکتر مکی آبادی فرماندار سیرجان با عضویت دستگاه‌های اجرایی شهرستان و معاونت صنایع‌دستی استان در سیرجان تشکیل و به صورت ماهانه با تشکیل جلسه روند کارها پیگیری شده است. 

فرخی از مصوبات کارگروه ایجاد شده از ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی با محوریت گلیم در شهرستان سیرجان خبر داد و گفت: در حال حاضر این بازارچه با 23 غرفه از تولید کنندگان گلیم در حال تجهیز شدن است.

وی ایجاد دانشکده فرش و گلیم را با همکاری دانشگاه آزاد سیرجان در محل خانه شوکت سعیدی و پذیرش دانشجو در سال تحصیلی جدید را از دیگر مصوبات این کارگروه عنوان کرد و گفت: رایزنی های لازم با آموزش و پرورش در خصوص تدریس رشته گلیم بافی در یکی از هنرستان های فنی و حرفه ای یا شاخه کاردانش نیز صورت گرفته است. 

فرخی در ادامه به سایر مصوبات صورت گرفته از جمله انجام رایزنی های لازم در خصوص آموزش های کوتاه مدت45 روزه گلیم بافی با دستگاه هایی چون کمیته امداد، فنی و حرفه ای و بهزیستی اشاره کرد و گفت: ایجاد سایت تخصصی دو زبانه ویژه معرفی گلیم سیرجان، ایجاد موزه دائمی گلیم و دست بافت های روستایی و عشایری شهرستان سیرجان نیز از دیگر مصوبات این کارگروه است. 

وی از پیشرفت هفتاد درصدی پروژه گلیم سیرجان با سرمایه گذاری شهرداری خبر داد و گفت: احتمالا تا پایان خرداد یا اوایل تیرماه این پروژه تکمیل و به منظور بهره برداری به اداره کل میراث واگذار می شود. 

وی با بیان اینکه خیابانی نیز روبه روی خیابان موزه سیرجان با عنوان گلیم نامگذاری و تابلوهای آن نیز نصب گردیده است گفت: همچنین یک سری المان های شهری نیز در شهرستان سیرجان از طرف شهرداری به مناقصه گذاشته شده است که در حال عقد قرارداد برای ساخته شدن است. 

وی نامگذاری روستای دارستان از توابع بخش گلستان را با جمعیت بیش از 250 خانوار با  200 کارگاه انفرادی فعال به صورت خانگی به عنوان کاندید برای دهکده جهانی صنایع دستی با محوریت دهکده جهانی گلیم را نیز از دیگر مصوبات کارگروه نام برد و افزود: ساخت و نصب المان ها در این روستا انجام شده است. 

وی بیان داشت: برای ایجاد و احیای کارگاه رنگرزی سنتی نیز در این روستا فراخوان داده شده است که در حال حاضر سرمایه گذار  آن که از بومی های خود منطقه است مشخص شده است . 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان با بیان اینکه کارگاه رنگرزی در این روستا رو به منسوخ شدن بود گفت: یکی از کارهایی که در قالب جهانی شدن این است که بتوانیم بخشی از اقتصاد را در قالب سنتی احیا می کنیم. 

فرخی از ایجاد فروشگاه دائمی صنایع دستی در این روستا خبر داد و گفت: مردم این روستا برای تامین مواد اولیه و خریداری تولیدات کارگاه و عرضه آن ها نیاز به یک فروشگاه دائمی صنایع دستی داشتند که انشاءالله تا اواخر تیرماه راه اندازی خواهد شد. 

وی افزود: بوستانی نیز در روستای دارستان با همت بخشدار و دهیار آنجا با عنوان گلیم نامگذاری خواهد شد که جای تشکر و قدردانی را دارد که در این زمان کم همکاری مضاعفی انجام شده است. 

وی گفت: کتاب گلیم سیرجان نیز در سه جلد که دو جلد را دانشگاه آزاد با همکاری بخش خصوصی توسط یک محقق و پژوهشگر برتر صنایع دستی به نام آقای سیستانی نزدیک به 5 سال در حال انجام است و یک جلد دایره المعارف که میراث کار آن را  به عهده گرفته است که انشاءالله بتوانیم تا قبل از ثبت جهانی به چاپ برسانیم. 

وی همچنین به منظور معرفی بیشتر گلیم سیرجان از پیشنهاد ساخت مستند سه قسمتی قبل از تولید، تولید و بعد از تولید با همکاری فرمانداری سیرجان خبر داد و گفت: یکی از شاخص هایی که برای ثبت جهانی امتیاز می آورد تبلیغات ملی و بین المللی است که در این راستا نیز پیشنهاد کاتالوگ و بروشور مربوط به گلیم سیرجان به صورت چند زبانه داده شده است که به عنوان کتابچه در تک تک اتاق های هتل های استان و جاهایی که پتانسیل جذب گردشگر را به خصوص خارجی دارند قرار دهیم. 

وی در رابطه با پرونده سیرجان بعد از ثبت ملی گفت: این پرونده به شورای جهانی  صنایع دستی  داده شده و شورای جهانی صنایع دستی 5 منطقه با پنج معاون صنایع دستی آسیا و اقیانوسیه را دارد که اصلی ترین کانون صنایع دستی در دنیا هستند و پرونده گلیم سیرجان برای بررسی و ارزیابی به 5 منطقه آسیا، آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی ارسال می گردد و با جمع آوری نظرات داده شده و درجلسه شورای جهانی صنایع دستی پرونده برای کسب رای نهایی به رای گذاشته خواهد شد که به احتمال زیاد در تیرماه حضور ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی را برای بازدید و ارزیابی این پروژه داشته باشیم. 

وی یکی از برنامه های روز جهانی صنایع دستی را  بازدید از روند پروژه جهانی سیرجان به عنوان شهر جهانی گلیم عنوان کرد و گفت: خوشبختانه هر ساله حضور هنرمندان، صنعتگران، تولید کنندگان، تجار و فعالان عرصه گلیم را در نمایشگاه های ملی و بین المللی صنایع دستی کشور و شرکت ملی فرش داریم که در نمایشگاه کرمان برای گلیم هر ساله 10 غرفه در نظر گرفته شده است.

خبرگزاری ایسنا / 20 خرداد 1396 / کد خبر: 96032010671

مدیر کل میراث فرهنگی استان کرمان اعلام کرد : گلیم شیریکی پیچ سیرجان ، ثبت ملی شد.

 گلیم شیریکی پیچ چیست:

شیرکی‌پیچ نام نوعی گلیم است که بصورت پراکنده در منطقه ای وسیع از سیرجان و بطور متمرکز در دارستان سیرجان بافته می‌شود.

خواستگاه این نوع گلیم  و مرکز تولید و نیز نوآوری در شکل و طرح و بافت این نوع گلیم ،روستای دارستان سیرجان بوده است. بر همین اساس و جهت گسترش این صنعت در بین سایر روستاها ، در سال 1354 سازمان صنایع دستی ایران در یک کنکاش میدانی تصمیم به ساخت کارگاه بزرگ تولید و آموزش گلیم شیریکی پیچ در دارستان نمود. این صنعت دیرینه همچنان ادامه دارد و تهیه و پخش  مستند های مختلف تلویزیونی از شبکه های مختلف ، از گلیم خاص دارستان  ( شیریکی پیچ )خود حالی از این موضوع است.

این نوع گلیم در نوع خود منحصربه‌فرد و متفاوت است. گلیم شیرکی پیچ در گذشته صرفاً صورت گلیم بافته می‌شده‌است اما امروزه به شکل ترکیبی از گلیم و قالی بافته می‌شود.

در این نوع گلیم برخلاف انواع دیگر گلیم که در آنها پود باعث شکل‌گیری محصول می‌شود پود نقشی در بافت ندارد و فقط تارها را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها می‌شود. این نوع گلیم در دارستان سیرجان بافت و تولید می‌شود.

بافت گلیم در جوامع عشایری و روستایی تقریبآ حالت حرفه‌ای غیر دایم و فصلی دارد. گلیم و گلیم‌فرش‌های شیرکی پیچ که در کرمان به آن سوزنی هم می‌گویند بخش مهمی از درآمد ساکنان سیرجان را تولید می‌کند. ۱۴در سال ۸۹ خورشیدی هزار بافنده فرش و گلیم «شیرکی پیچ» در سیرجان فعال هستند که محصولات خود را روی هفت هزار دار گلیم می‌بافند.

با توجه به تقاضا تولید و صادرات رو به رشد این گلیم تعداد بافندگان آن نیز در سالهای اخیر در سیرجان و حومه آن به 6-7 هزار نفر افزایش یافته است. شیرکی پیچ ظاهری شبیه به قالی دارد و همانند قالی با گره بافته می شود و برخلاف دیگر انواع گلیم که پود باعث تکمیل و نماینده نقوش می شود در این جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و همیشه در پشت گوشت(پرز) گلیم مخفی است و قابل روییت نمی باشد.بافت بردار بر آن گذاشته می شود و گره این گلیم نیز بر دو نوع است:

1- گره متن:

با این گره نخ رنگی از روی دو تار می گذرد سپس به پشت برگردانده می شود و از زیر رشته اصلی رویی عبور و ایجاد گره می کند.

2- گره آبدوزی:

در این گره پود دوبار روی تار قرار می گیرد و خط پهن تری ایجاد می کند.

این گلیم خوش نقش و نگار که ازآن برای تولید کیف، تابلو، رویه صندلی و چیزهای دیگر استفاده می‌شود، در سالیان گذشته بخشی از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد و در بازار برخی کشورها مشتریان خاص خود را داشت و مسئولین درصددند با احیای این هنر، این محصول را بار دیگر به بازارهای جهانی معرفی کنند‌.

رنگ در شیریکی پیچ:

رنگ های گلیم شیرکی پیچ معمولا پخته و متمایل به تیره و شامل: قرمز لاکی(روناس ، خشخاش، گیلاس و قرمزدانه) رنگ آبی (نیل و پوست بادمجان) رنگ زرد(زعفران، زردچوبه و پوست انار) رنگ نارنجی (نخ رنگ روناسی را در جوشانده پوست انار می زنند) رنگ سبز تیره (برگ گردو، زرد+نیل) رنگ قهوه ای(طبیعی، تنباکو، پوست گردو، برگ بنه) رنگ مشکی(طبیی، پوست گردو)

. بزرگ‌ترین گلیم شیرکی‌پیچ و پته جهان در خردادماه ۹۰ با ابعاد ۶٫۳۰ در ۱۰ متر توسط هزار قالی‌باف کرمانی تهیه و به منظور نمایش در نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی به نمایش گذاشته شد.

معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری کشور در سفر به کرمان از کارگاههای گلیم بافی روستای دارستان شهرستان سیرجان بازدید کرد.

به گزارش ایسنا، محمود وفایی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در حاشیه این بازدید با اشاره به اینکه روستای دارستان یکی از قطب های تولید گلیم شیریکی پیچ در استان و کشور است، افزود: در آینده نزدیک این روستا به عنوان دهکده گلیم شیریکی پیچ جهان ثبت خواهد شد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر هزار و 500 بافنده در روستای دارستان سیرجان به کار تولید گلیم شیریکی پیچ مشغول هستند، اظهار داشت: در مجموع در کل شهرستان سیرجان 15 هزار نفر در رشته گلیم بافی اشتغال دارند.

وفایی با اشاره به اینکه گلیم شیریکی پیچ سیرجان دارای شهرت جهانی است، تصریح کرد: یکی از سیاست های سازمان میراث فرهنگی، توسعه رشته های مختلف صنایع دستی در روستاها است تا از این طریق مشاغل خانگی رونق یابد.

وی با تاکید بر اینکه استان کرمان قابلیت های فراوانی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی دارد، بیان کرد: خوشبختانه بسیاری از این رشته ها موفق به دریافت نشان مرغوبیت شده اند.

گفتنی است، «شیریکی پیچ» (Shirikipich _ Shyryky screw) یکی از انواع گلیم های ایرانی است که در زیرمجموعه صنایع دستی کاربردی در گروه بافته‌های داری قرار می‌گیرد. از این فرش به عنوان «گلیم شیرکی‌پیچ» نیز یاد می شود و در اصطلاح محلی به نوع ریز بافت آن، «گلیم سوزنی» هم می‌گویند.

خبرگزاری ایسنا / 26 آبان 1395 / کد خبر: 95082618448