خلاصه معرفی :دارستان نام روستایی است در استان کرمان و ۲۹ کیلومتری شهرستان سیرجان. باغبانی و کشاورزی شغل اصلی مردم دارستان بوده و مهم ترین محصول کشاورزی آن پسته است.

موقعیت جغرافیایی
روستای دارستان در جنوب شرقی  بخش گلستان ( ملک آباد ) شهرستان سیرجان استان کرمان قرار دارد.
این روستا در طول جغرافیایی 54 درجه و 59 دقیقه تا 56 درجه و 28 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 28 درجه و 39 دقیقه تا 30 درجه شمالی قرار دارد.

مقر این روستا بستری دشت گونه است که توسط اراضی کشاورزی و باغات پسته محدود شده است. این دشت کویری بین کوههای مرکزی ایران و منتهی الیه زاگرس جنوبی قرار دارد. تصاویر ماهواره ای ، تعدد باغات پسته در حاشیه این روستا و روستاهای همجوار را به خوبی نشان می دهند.اما علیرغم توسعه کشاورزی در این منطقه ، روستای دارستان نسبت به روستاهای اطراف کمتر در حصار باغات پسته قرار گرفته و از هکتارها زمین آزاد برخوردار است که قطعاً در توسعه و پیشرفت آینده این روستا نسبت به سایر روستاها نقش بسیار مهمی ایفاء خواهد کرد.

دارستان چند سال قبل-2003- از فراز ماهواره :

دارستان جدید - 2012 - از فراز ماهواره:

مسیر نقلیه

 دارستان در کیلومتر 28 شهر سیرجان  قرار دارد . جاده مواصلاتی قدیم سیرجان در مسیر خود به سوی بندرعباس با گذر از نجف شهر ، ابراهیم اباد و ملک آباد ، از وسط روستای دارستان عبور می کند.

رضا شاه پهلوی در تبعید به جزیره موریس پس از یک شب اقامت در سیرجان ، از همین مسیر به سوی بندرعباس عبور کرده است.

زبان و گویش

زبان تکلم مردم دارستان فارسی بوده و خصوصیت بارزی که در مکالمات روزمره به چشم می خورد ادای بسیار سریع واژه ها و جملات است.

از جمله ویژگیهایی که به زیبایی زبان شیرین فارسی افزوده است استفاده از ضرب المثل است . به کمک ضرب المثل که هم کوتاه  کننده سخن و هم روشن کننده منظورِ گوینده است ، میتوان به مخاطب عام در فهم مطلب کمک کرد. استفاده از ضرب المثل در بین مردم دارستان رایج بوده و از جایگاه خوبی برخوردار است.

 
دین و عقاید

 دین مردم دارستان اسلام و مذهب آنها شیعه دوازده امامی است.

اقوام ، طوایف ، تیره ها

 شول ، خواجویی ،شیبانی و عباسپور ، به ترتیب پرجمعیت ترین خانوارهای دارستان را تشکیل می دهند. ازدواج هایی متعددی که در  طی سالیان دراز بین طوایف اصلی دارستان صورت گرفته است  علاوه بر ایجاد بستر همکاری ، زمینه توسعه و پیوند ان خانوارها را پدید آورده و تا حدود زیادی از بروز اختلاف های قومی جلوگیری نموده است.

امکانات

در سطح روستا :

دبستان - که پسرانه و دخترانه آن اخیراً هر دو در یک واحد آموزشی تک شیفت ادغام شده اند.

راهنمایی پسرانه

راهنمایی دخترانه

مسجد صاحب الزمان ( عج )

حسینیه اباعبدالله الحسین ( ع )

سالن اجتماعات حضرت ابوالفضل ( ع )

کتابخانه

سالن ورزشی و چند منظوره دارستان ـ در دست احداث ـ

زمین ورزشی فوتبال و والیبال

پست بانک

شرکت تعاونی روستایی

تعمیر گاه اداوت کشاورزی

تعمیرگاه ماشین های بنزینی

آپارات وسایل نقلیه

تابلو نویسی

مصالح ساختمانی

کارگاه ساخت بلوک و موزاییک

فروشگاه قطعات یدکی

جوش قطعات فلزی

عکاسی و فیلمبرداری

آرایشگاه مردانه

آرایشگاه زنانه

فروشگاه مواد غذایی

مجتمع و بازارچه لوازم مصرفی و خانگی

در شعاع دو کیلومتری روستا:

پمپ بنزین و نفت گاز

 باسکول دیجیتال و ترمینال ضبط و فرآوری پسته

قلعه سنگی بی بی دن – از مراکز تفریحی طبیعی

اشتغال

در کنار مشاغل ریز و درشت ،می توان از کشاورزی و صنایع دستی ( متمرکز بر گلیم بافی ) بعنوان مشاغل اصلی مردم روستای دارستان نام برد.

از دیگر مشاغل ، دامداری ، بنایی و کارگری ساختمان است که  دستمزد آن منبع درآمد عده ای  از خانوار ها محسوب می شود.

 همان گونه که بیان کردیم روستای دارستان دارای فعالیتهای کشاورزی و باغداری است. سطح خدمات محدود به خدمات آموزشی و تجاری است. منابع معدنی و صنعتی در حداقل ممکن ایجاد شده اند و صنایع محدود به پسته پاک کنی اکثرا خانگی و دستی است.
شغل عمده مردم روستا در زمینه کشاورزی و عمدتا از نوع باغداری است که به صورت مالک عمده یا خرده به تولید محصول پسته می پردازند و یا با کارگری در شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد نقش عمده ای در تولید محصول پسته شهرستان دارند که نتیجه آن برداشت سالانه چندین هزار تن پسته از این منطقه و فروش به تجار عمده جهت صادرات این محصول به خارج از کشور است و با توجه به اینکه پسته دومین محصول صادراتی کشور پس از نفت و گران ترین محصول کشاورزی ایران محسوب می شود، لزوم سرمایه گذاری در این بخش کاملا احساس می شود.
 دامداری در این روستا عمدتا به شکل سنتی انجام می شود. اکثر اهالی به پرورش چند رأس گوسفند در خانه می پردازند که تولیدات آنها بیشتر جنبه خودمصرفی دارد. صنایع دستی مانند بافت «گلیم شریکی پیچ» که نوعی بافت خاص از گلیم است در روستای دارستان رایج است. این محصول توسط بانوان عمدتا در شهرستان سیرجان و به خصوص در روستای دارستان تولید و راهی بازارهای جهانی می شود

کشاورزی

در حوزه کشاورزی ، این روستا توانسته است چندین موتور پمپ آبرسانی باغات را تحت نفوذ خود قرار دهد که محصول عمده آنها پسته است.

 از لحاظ منابع آب کشاورزی روستای دارستان  ، در حال حاضر چشمه و رودخانه ای در این روستا جریان ندارد بلکه منابع آب کشاورزی را چند حلقه چاه تشکیل می دهند که در اطراف روستا قرار دارند و آب آنها توسط موتورها ی پمپ به سطح زمین هدایت می شود.
در سالیان دور، که کشت محصولاتی چون گندم و جو و ارزن و پنبه در زمینهای کشاورزی روستا رونق فراوان داشت، منبع اصلی تأمین آب کشاورزی قنوات مختلفی بود که یادگار پیشینیان بودند اما با رایج شدن حفر چاههای عمیق و استحصال آب از عمق زمین و کاهش بارندگی و خشک شدن قنات ها و عدم مرمت آنان، اراضی فراوانی زیر کشت باغات پسته رفته و سبب توسعه فعالیتهای کاربردی و کالبدی روستای دارستان شده است بطوریکه در حال حاضر آب کشاورزی باغات شرقی از موتور پمپ دانشکر، آب باغات شمالی از موتورپمپ توانایی و شهسوار، آب باغات غربی از موتور پمپ عبدل آباد، آب باغات جنوب غربی از موتور پمپهای غلامحسین رییس، فخرآباد و محمودآباد و آب باغات جنوبی از موتورپمپ حاج خاتون تأمین می شود و سالیانه چندین تن پسته خشک از باغات روستای دارستان تولید شده و توسط بازرگانان داخلی تحت عنوان پسته سیرجان – که در نوع خود یکی از مرغوبترین پسته های ایران به شمارمی آید - به کشورهای دیگر صادر می شود.

اقلیم ( آب، هوا، خاک )

عوامل مؤثر بر شکل گیری روستای دارستان:

1.           توانهای جغرافیایی

2.           منابع آب

3.           منابع خاک

4.           ارتباط و نحوه دسترسی

5.           وجود واحدهای خدماتی

6.           استفاده از تکنیک های جدید

7.           شیب مناسب زمین

روستای دارستان در منطقه ای خشک و کویری واقع شده است به همین دلیل آب و هوای آن ویژگیهای اقلیمی مناطق کویری درون فلاتی ایران را داراست که از مشخصات آن می توان به کمی بارندگی، دامنۀ نوسان حرارتی کم و بیش زیاد و خشکی را نام برد.
تابستانهای گرم و زمستان های سرد از خصوصیات این نوع اقلیم می باشد.

درجه حرارت:طبق اندازه گیریهای انجام شده، بیشترین دما مربوط به ماههای تیر و مرداد و کمترین آن مربوط به اسفندماه می باشد

رطوبت نسبی:
طبق اندازه گیریهای انجام شده، میزان رطوبت نسبی در آذر ماه به حداکثر خود و در ماههای خرداد و تیرماه به حداقل خود میرسد.

بارندگی:
بیشترین مقدار بارندگی روستای دارستان در فصل زمستان بوده که خود معلول جریانهای مدیترانه ای از غرب است و در فصل بهار نیز بارشها به صورت رگبارهای زودگذر دیده می شود.
منشأ اصلی بارشها در این روستا، جریانهای مرطوبی هستند که همراه مراکز کم فشار از اوایل آبان ماه تا اواخر اردیبهشت از غرب کشور وارد می شوند. این جریانها به علت بارندگی هایی فراوانی که در نواحی غرب انجام می دهند و همچنین عدم وجود مکانیسمهای تشدید بارندگی در بین راه، با بارش قابل ملاحظه ای در این روستا همراه نیستند.
بارندگی های تابستانه نیز تحت تأثیر جریانهای موسمی می باشند و مقدار بارندگی حاصل از آنان ناچیز است.


آب:
منبع آب شرب
منبع  آب شرب روستا، یک مجتمع آبرسانی است که در 4 کیلومتری روستای دارستان قرار دارد. این مجتمع شامل استخری به ارتفاع 5 متر است که علاوه بر روستای دارستان، تامین کننده آب شرب روستاهای امیرآباد شول و ملک آباد نیز می باشد.




سوانح طبیعی

در سالیان اخیر،در روستای دارستان، سوانح طبیعی مشهور و عمومی یعنی زلزله و سیل به صورت محدود و جزیی روی داده است.
با وجود اینکه گسل بلورد در مسیر عبور خود از نزدیکی این روستا عبور می کند اما در 50 سال گذشته زلزله مخربی در این روستا روی مشاهده نشده  و تنها در حد تکانهای جزیی، زلزله های خفیفی روی داده است.
وقوع سیل نیز در این روستا با توجه به موقعیت دشت گونه بودن چندان دور از انتظار نیست اما از شدت و تأثیر محدودی برخودار بوده است. شدیدترین و تأثیرگذارترین سیلی که در دهه های گذشته رخ داده است مربوط به سیلاب حوالی سال 1354 است که بیشتر موجب تخریب روستاهای همجوار شد  اما به روستای دارستان به بلحاظ دارا بودن سیل بند ( خاکریز ) آسیب جدی وارد نشده است.



پوشش گیاهی

جنگل و مرتعی در حاشیه روستای دارستان وجود ندارد. بیشتر اراضی اطراف روستا را باغات پسته پوشانیده اند که عمده آنها در قسمت شمال شرقی و جنوب و جنوب غربی روستا واقع شده اند.
بجز باغات پسته، پوشش گیاهی نواحی بیابانی منطقه شامل بوته های تیغ دار با برگهای سوزنی یا خاردار نظیر آدور و کهورک و بوته های فصلی مانند جلنگو و مَک ( = شیرین بیان ) می باشد.
وجود آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی این منطقه، دشت گونه بودن، کم بودن مقدار بارندگی و بادهای موسمی تابستانهای گرم و خشک و زمستانهایی سرد را پدید آورده است و این شرایط باعث عدم پوشش گیاهی ممتد در این منطقه شده است.

جمعیت

آمار و ارقام:

طبق محاسبات در سال 1385 هجری شمسی جمعیت روستای دارستان 1306 نفر می باشد که از این تعداد 687 نفر را مرد و 619 نفر را زن تشکیل می دهند.
آمار جمعیت روستای دارستان که در سال 1385 در پی سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران اعلام شد از رسمیت بیشتری برخوردار است.

سیر تحولات جمعیتی:

روستای دارستان در سال 1345 شمسی به عنوان یک آبادی متوسط در سطح منطقه محسوب می شده و جمعیتی برابر با 469 نفر را در خود جای داده بود و این در شرایط بود که هنوز تغییرات اجتماعی – اقتصادی و کالبدی تمدن جدید به وجود نیامده بود و جمعیت سکونت گاهها وابسته به توانهای ارگانیک و طبیعی خود بوده است.
در سال 1355 جمعیت این روستا با رشدی 0.5 درصدی به 492 نفر رسید.
اما در سال 1365 جمعیت این روستا رشد قابل توجهی به مقدار 4.7 درصد را تجربه میکند و به عدد 777 نفر می رسد
در سال 1375 با رشد نسبی 3.1  درصد جمعیت روستا به 1055 نفر می رسد
در سال 1380 با رشد 2.5 درصد به 1193 نفر رسید.
و در سال 1385 جمعیت روستا با بالاترین رشد نسبی خود یعنی 4.8 درصد به عدد 1306 نفر رسیده و این روال رشد با سیر صعودی ادامه دارد. مضاف بر اینکه واگذاری مسکن جدید در دارستان که از حوالی سال 1387 در قالب شهرک جدید ، افزایش آمار جمعیت این روستا را سرعت زیادی بخشیده است.


بررسی ویژگیهای جمعیتی روستا:

الف) جمعیت ساکن روستا که به طور دائم در تمام فصول سال در این روستا ساکن بوده و عمدتا بومی هستند و در فعالیتهای اقتصادی روستا نقش مهمی دارند و تعداد آنها در سال 1386 در حدود 1306 نفر در غالب 300 خانوار بوده است

ب) جمعیت بومی غیر ساکن ( جمعیت فصلی ) که معمولا ساکن شهرستان سیرجان بوده و فقط در ایام تعطیل و فصل برداشت محصول به روستا می آیند علاوه بر آنها عده ای هم از روستاهای کفریز و برج شیله به منظور تحصیل و به عنوان دانش آموز در ابتدای سال تحصیلی ساکن روستا می شوند

ج) کارگران مهاجر شاغل در باغات پسته که عمدتا افغانی بوده و در فصول مختلف سال تعداد آنها به تناسب کارهای موجود در باغات تغییر می کند اما مهاجرت آنان به صورت غیر دائم است
قابل توجه این که از زمان تأسیس روستای دارستان اجازه سکونت دائم به هیچ  یک از مهاجران افغانی داده نشده است.

روند رشد جمعیت و پیش بینی جمعیت آینده روستا:

با احتساب نرخ رشد 4.8 درصدی جمعیت روستا در سال 1385 و ادامه این روند جمعیت روستا در پایان سال 1390 بالغ بر 1520 نفر پیش بینی می شود .

نقائص و کمبودها و بی توجهی ها – گله مندی از کم توجهی ها

مرکزیت دارستان

 
عدم گسترش حوزه نفوذ روستای دارستان به عوامل زیادی بستگی دارد که از مهمترین آنها بی توجهی تاریخی و  چندین دهه گذشتۀ مسئولین اجرایی شهرستان، به موقعیت ویژه این روستا جهت مرکزیت خدمات دهی به روستاهای مجاور است، که باعث تمرکز خدمات و امکانات در روستای ملک آباد گردیده است و دسترسی بهینه به خدمات را برای سایر مردم این دهستان مشکل نموده است، در صورتی که با کمی آینده نگری این دهستان می توانست به مرکزیت دارستان شکل گرفته و خدمات را بهتر و قابل دسترس تر ارائه می داد، اما به علت این ظلم تاریخی حوزه نفوذ این روستا کاهش پیدا کرده است.

کارگاه صنایع دستی

وجود کارگاه صنایع دستی که در سال 1354 زیر نظر سازمان صنایع دستی ایران در زمینی وسیع و دارای سالن و تاسیسات ساختمانی مناسب ، با هزینه  فراوانی اجراء و به بهره برداری رسیده است ، تنها در سالهای اولیه توسط زنان گلیم باف روستا مورد استفاده قرار می گرفت و اکنون سالهاست که راکد و بدون فعالیت مانده است.

وعده و وعید مسئولان هم برای احیا و استفاده  مفید از فضای  این کارگاه راه به جایی نبرده است و در همان مرحله طرح دادن و حیف و دریغ خوردن , عقیم مانده است.